Cote :
Lyon, Bibliothèque Municipale, Ms. 472

Auteur(s) :
Saint Augustin (0354 – 0430) / Aurelius Augustinus Hipponensis

Texte(s) :
Sermons / Sermones de verbis Domini

Notice brève :
Manuscrit du Xe siècle contenant les Sermons De verbis Domini de saint Augustin.

Autres appellations :
Ancienne cote : Delandine 402

Période :
Xe siècle (900-950)

Origine :
Sud de la France

Provenance :
Bibliothèque du chapitre des chanoines de la cathédrale Saint-Jean-Baptiste, comtes de Lyon (Ex-libris gravé)

Format :
233 × 191 mm.

Mise en page :
Initiales à entrelacs.

Volume :
174 feuillets (marqués 1 à 184 ; les feuillets 70-79 n’ont pas été comptés).
Marques de quaternions : V, f.40v ; C, f.56v ; D, f.64v ; VIII, f.82v.

Composition :
Table des sermons (folios 1-2), suivie des Sermons de saint Augustin.

Mains :
Écriture de plusieurs mains ; le volume semble avoir été écrit par cahiers. Quelques feuillets récrits.

Autres caractéristiques remarquables :
Initiales à entrelacs.

Sommaire :
f.non chiffré : « Liber Aurelii Augustini de verbis Domini incipit ».
f.1 –
f.2 : table des sermons : « Capituli leccionum sancti evangelii secundum Mattheum. »
f.2v : sermon I, « Evangelium audivimus et in eo Dominum eos arguentem…Agite paenitentiam… » (= sermon 109 des cotes modernes des sermons augustiniens)
f.3v : sermon II : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Luceat lumen vestrum » (= sermon 54)
f.5 : sermon III : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Qui fecerit et sic docuerit » (= app. 268)
f.6v : sermon IV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Qui dixerit fratri suo » (= sermon 55)
f.8 : sermon V : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Petite et dabitur vobis » (= sermon 61)
f.11v : sermon VI : « Item ejusdem de puero centurionis et verbi  ejus verbis » (= sermon 61)
f.17 : sermon VII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Domine sequar te quocumque ieris » (= sermon 100)
f.18v : sermon VIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Confiteor tibi Pater Domine » (= sermon 67)
f.21 : sermon IX : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Venite ad me omnes » (= sermon 70)
f.22v : sermon X : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Venite ad me omnes » (= sermon 69)
f.24 : sermon XI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Qui blasphaemaverit in Spiritum sanctum » (= sermon 71)
f.37 : sermon XII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Aut facite arborem bonam » (= sermon 72)
f.39 : sermon XIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Ubi Dominus Jesus Christus super aquas » (= sermon 76)
f.41v : sermon XIV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Ubi Christus super aquas maris » (=app. 72)
f.42v : sermon XV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Si peccaverit in te frater tuus » (= sermon 83)
f.46 : sermon XVI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Si peccaverit in te frater tuus » (= sermon 82)
f.51 : sermon XVII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Si vis venire ad vitam » (= sermon 84)
f.51v : sermon XVIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : De duobus caecis sedentibus » (= sermon 88)
f.61 : sermon XIX : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : Reddite quae sunt Dei Deo » (= app. 82)
f.62v : sermon XX : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum :: Vae praegnatibus et nutrientibus » (= app. 75)
f.64v : sermon XXI : « Incipit sermo sancti Augustini vicesimus primus Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : De die autem illa » (= sermon 97)
f.65v : sermon XXII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Matheum : De decem virginibus » (= quaest. 59)
f.68 : sermon XXIII : « Item ejusdem de iisdem » (= sermon 93)
f.82 : sermon XXIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Qui vos spernit, me spernit » (= sermon 102)
f.83v : sermon XXV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : De divite cibis aestuante » (= sermon 367)
f.84v : sermon XXVI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : De Martha et Maria » (= sermon 103)
f.86v : sermon XXVII : « Item ejusdem de eodem » (= sermon 104)
f.88 : sermon XXVIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Ubi dixerunt discipuli ad Dominum » (= app.84)
f.89v : sermon XXVIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Qui vestrum habet amicum et ibit ad illum » (= sermon 105)
f.94 : sermon XXX (marqué XXVIIII) : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Nunc vos Pharisei » (= sermon 106)
f.95v : sermon XXXI (marqué XXX) : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : De arbore ficulnea » (= sermon 110)
f.97 : sermon XXXII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Domine si pauci sunt » (= sermon 111)
f.98v : sermon XXXIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Homo quidam fecit caenam magnam » (= sermon 112)
f.101 : sermon XXXIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Homo quidam habuit duos filios » (= in Ps .70)
f.102v : sermon XXXV (marqué XXXVI) : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Facite vobis amicos de mammona iniquatis » (= sermon 113)
f.105v : sermon XXXVI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : De judice iniquo » (= sermon 115)
f.107 : sermon XXXVII (marqué XXXVI) : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Lucam : Homo quidam descendebat » (= sermon 171)
f.109 : sermon XXXVI ( ?): « Item ejusdem de verbis apostoli : omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi »
f.110v : sermon XXXVIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : In principio erat verbum » (= sermon 117)
f.117 : sermon XXXVIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : In hoc mundo erat  et mundus per ipsum factus est » (= sermon 108)
f.119 : sermon XL : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De Nathanael ubi ait cum esses sub arbore fici videre » (= sermon 122)
f.121 : sermon XLI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ubi in Chana Galileae aqua vinum fecit » (= sermon 123)
f.122v : sermon XLII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De infirmo jacente ad piscinam » (= sermon 124)
f.124 : sermon XLIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Si ego testimonium perhibeo de me » (= sermon 128)
f.128v : sermon XLIV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De tribus mortuis quod Dominus resuscitavit » (= sermon 98)
f.131 : sermon XLV : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Scrutamini scripturas » (= sermon 129)
f.134 : sermon XLVI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Qui manducat carnem meam et bibit sanguinem meum » (= sermon 132)
f.135v : sermon XLVII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De muliere depraehensa in adulterio » (= in Joh. 33)
f.139 : sermon XLVIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Si manseritis in verbo meo » (= sermon 134)
f.141 : sermon XLVIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De pastore mercenarii (sic) et fure » (= sermon 137)
f.147 : sermon L : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ego sum pastor bonus » (= sermon 138)
f.150v : sermon LI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ego et pater unum sumus » (= sermon 139)
f.152v : sermon LII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De Lazaro quatriduano » (= app.96)
f.154v : sermon LIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Quoniam qui credit in eum » (= sermon 354)
f.157v : sermon LIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ego sum via et veritas et vita » (= sermon 142)
f.159 : sermon LV : « Item ejusdem de eodem » (= sermon 141)
f.160v : sermon LVI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Verba que loquor vobis » (= in Ioh. 71)
f.161 : sermon LVII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Pacem meam do vobis » (= app. 97)
f.161v : sermon LVIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Non turbetur cir vestrum neque formidet» (= app. 246)
f.164v : sermon LVIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ego sum vitis, vos estis sarmenta, Pater meus agricola » (= sermon 87)
f.169v : sermon LX : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ego veritatem dico » (= sermon 143)
f.171v : sermon LXI : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Ipse arguet mundum de peccato » (= sermon 144)
f.173 : sermon LXII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Petre, diligis me » (= sermon 146)
f.173v : sermon LXIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : De una trinitate » (= sermon 52)
f.179 : sermon LXIIII : « Item ejusdem de verbis Domini in evangelium secundum Iohannem : Amen, dico vobis qui venit hora » (= sermon 127)
f.183v : « Item sermo ejusdem De scripturis veteribus ac novis contra Arrianos.  Sancta et divina eloquia… »

 

Bibliographie 

Le codex :


Bernhard Bischoff, Katalog der festländischen Handschriften des neunten Jahrhunderts (mit Ausnahme der wisigotischen), t. II, p.140.

Le texte :


Luc de Coninck, Bertrand Coppierters't Wallant, Roland Demeulenaere, La tradition manuscrite du recueil "De Verbis Domini" jusqu'au XIIe siècle : prolégomènes à une édition critique des "Sermones ad populum" d'Augustin d'Hippone sur les Evangiles, serm 51 sqq., Brepols, 2006.